Sammlung von Newsfeeds

La plej evidenta ŝanĝo estas ke la graveco de la anglalingvaj denaskuloj kadre de EU, laŭ kvanta vidpunkto, draste malaltiĝas. Fakte, post la eliro de Britio, la angla estas la denaska lingvo nur de malgranda frakcio de la EU-civitanoj – esence nur irlandanoj kaj maltanoj parolas ĝin denaske, kaj ili kune estas ĉirkaŭ 5 milionoj. Notindas, ke entute EU havos ĉirkaŭ 500 milionojn da enloĝantoj, en 27 ŝtatoj. Do, nur pli-malpli 1% de la EU-civitanaro estos denaskaj anglalingvanoj.

Laŭ formala vidpunkto, ene de EU ekzistas specifa leĝo pri la lingva reĝimo: ĉiu membroŝtato povas elekti unu kaj nur unu oficialan lingvon inter siaj por iĝi laborlingvo de EU. Laŭ strikta interpreto de ĉi tiu leĝo, pro la eliro de Britio la angla devas ĉesi esti oficiala, ĉar siatempe Irlando elektis la anglan kaj Malto la maltan. Tamen, mi ne pensas, ke vere tio okazos: plej probable la eliro de Britio ne portos rektajn konsekvencojn  al la oficialeco de la angla lingvo, ĉar la angla estas tro uzata ene de la EU-institucioj, specife en la Eŭropa Centra Banko.

Estas aparte interese kio okazos al la kimra, kies EU-statuso estas kunoficiala, kune kun la kataluna, ambaŭ gravaj minoritataj lingvoj de Eŭropo. Fakte, la eliro de Britio implikas la eliron de Kimrujo, kaj tio malfermas novan problemon. Por solvi ĉi tiun problemon kaj multajn aliajn — ĉefe ne rekte rilatajn al lingvoj — Britio kaj EU havas du jarojn por trovi interkonsentojn kaj kompromisojn inter si. Miaimprese, Britio nun volas preni tempon por ŝanĝi la situacion nur malmulte, dum EU-estroj volas rapide efektivigi la eliron por eviti, ke aliaj membroŝtatoj organizu similajn referendumojn, kiuj riskas kolapsigi la tutan EU-projekton.

Rilate la neoficialan statuson de la angla lingvo malfacilas antaŭvidi kio okazos en la koridoroj de Bruselo, Strasburgo, Luksemburgo kaj aliaj sidejoj de EU-institucioj. Tuj post la eliro, ekestiĝis du kontraŭaj reagoj, ambaŭ diktitaj de emocioj pli ol de atenta rezonado. La unua reago estas kontraŭ la angla. Homoj simple argumentas: “Britio eliris, ni forpelu la anglan, ĉar ni ne volas esti regataj de lingvo kies parolantoj ne amas nin.” Sekve al tiu ĉi sinteno, multaj homoj substrekis, ke la esenco de EU lingvorilate estas multlingvismo. En sia plej populara interpreto, multlingvismo estas interpretata kiel repreno de la Eŭropa situacio antaŭ la unua mondmilito, kiam la franca kaj la germana regis kun la angla.

Sekvante tiun modelon, kelkaj konsilas fortigi la francan ofte kune kun la germana por iel reekvilibrigi la situacion. Efektive, post la angla ĝi estas la ple forta lingvo en la EU-institucioj ekde la komenco (parenteze, la angla ne estis en la malgranda klubo de lingvoj kiuj ekfosis la EU-sulkon en la 1950-aj).

Pli malgranda grupo kontraŭas la anglan sed proponas diversajn aliajn solvojn. Grupeto reproponas revigligi Latinon pro neŭtraleco (ĝi ne estas denaska lingvo de iu ajn nuntempe) kaj pro ĝia influo sur la plejmulto de la modernaj lingvoj parolataj en Eŭropo. Pli granda grupo estas la esperantistoj, kiuj per peticioj kaj aliaj agadoj sukcesas nun aŭdigi sian voĉon pli laŭte, argumentante por Esperanto pro neŭtraleco, reguleco de la gramatiko kaj kunaj trajtoj kun la tri grandaj familioj de hindeŭropaj lingvoj kiuj svarmas en ĉi tiu mondoparto, t.e. la latinida, la ĝermana kaj la slava familioj. Sufiĉe interese estas, ke Esperanton mencias kiel lingvon taŭgan por Eŭropa Unio larĝskale ne nur Esperanto-parolantoj, sed ankaŭ eksteraj homoj.

Aliaflanke, aliaj homoj argumentas, per samforta emocio, por la angla. La anglaj poruloj plimalpli diras: “la angla finfine (pli) neutraliĝas en EU ĝuste pro la foriro de la denaskaj anglalingvanoj”. En la lastaj tagoj mi legis artikolon en la angla, en kiu la aŭtoro asertas, ke la angla estas nun la ‘vera’ Esperanto de Eŭropo!

Laŭ mi estus vere paradokse, se post la eliro de Britio la angla iĝus pli *forta* ol antaŭe ene de EU. Sed ne estas politikfikcia cerbumado imagi, ke la trajtoj de la tielnomata “eŭropangla”, t.e. la angla ĵargono uzata en la EU-dokumentoj, povus fortiĝi kaj distanciĝi de la brita normo. Kompreneble, ĉio ĉi restos je la nivelo de tuteŭropa elito: malgraŭ duono de la EU-civitanoj deklaras — memtaksante sin mem en la tielnomata Eŭrobarometro — ke ili havas bazan konon de la angla, plena regado por sekvi politikan debaton aŭ por akiri laborpostenon estas atingo nur de malgranda malplimulto, t.e. de elito.

Krom la interesa sed specifa kazo de la kimra kiun mi jam menciis antaŭe, rektaj ŝanĝoj en la lingva reĝimo de EU laŭ mi ne antaŭvideblas. La angla plej probable restos oficiala lingvo de EU. Havi tuteŭropan komunan lingvon — kiel kelkaj esperantistoj loĝantaj en EU ŝatus — postulus novan pozicion, pli altan ol oficialeco. Fakte la pozicio de oficialeco estas ligata al la lingvoreĝimoj de la membroŝtatoj, kaj neniu membroŝtato adoptas Esperanton kiel oficialan lingvon por ĝin proponi. Miaopinie tiel granda novigo en la lingva reĝimo de EU vivas en la lando de fikciaj romanoj, ne en la realeco.

Revenante al la realeco, ni devas ne forgesi, ke la prestiĝo de la angla lingvo altiĝis internaci-nivele post la fino de la dua mondmilito ekster ĉi tiu kontinento. La grandioza sukceso de la angla ne estas hazardo de historio, sed esplicita plano pensita de Winston Churchill, la ĉefministro de Britio dum la dua mondmilito. Sed li ne rigardis al la kontinento, sed trans la oceano, okcidenten.

Fakte Churchill esplicite deklaris la lingvan reĝimon kiun li antaŭvidis por la angla mondskale en fama prelego ĉe Harvardo, Usono, en 1943. Tiam li asertis interalie, ke “la estontaj imperioj estos la imperioj de la menso”. Mallonge klarigite, li celis diri, ke kiam ĉiuj popoloj de la mondo parolos la anglan, tiam novtipa Anglalingva Imperio establiĝos — interesatoj povas legi plu pri la analizo de tiu ĉi plano fare de lingvopolitikisto Robert Phillipson, kiu publikigas ankaŭ en Esperanto.

Ŝajnas al mi, ke la eliro de Britio povas eble iom bremsi sed certe ne haltigi tiun planon. Efektive la prestiĝo kaj forto de la angla lingvo venas ne nur de Britio sed ankaŭ kaj ĉefe de Usono, aliancano kun Britio por la efektivigo de ĉi tiu plano. Alivorte, ĝis kiam la Usona ekstera politiko restos tiel forte kaj rekte influa, la angla restos la plej prestiĝa lingvo dise tra la mondo, kaj ene de EU, kaj ekstere.

Mi volas diri, ke ĉiu lingva reĝimo respegulas la povo-rilaton de la lingvoj sub la reĝimo mem. Resume, la angla restos oficiala ene de EU krom se Irlando kaj Malto volus ĝin forpeli, kaj ŝajnas al mi, ke nek unu nek la alia eĉ pripensas tian scenaron. Eble Irlando reunuiĝos ĉar la norda parto de la lando verŝajne forlasos la Uniĝintan Regnon, kaj eĉ pli probable Britio kiel ni konas ĝin kolapsos pro Skotlando, kiu povas peti eniri EU-n post sendependiĝo de Londono. Se tio okazos, la Unuiĝinta Regno simple ĉesos ekzisti.

Kompreneble, se la tiel nomata ‘domeno-efekto’ vere okazos, alivorte se post Britio aliaj membroŝtatoj eliros EU-n per referendumo aŭ per decido de la landaj parlamentoj, EU same kolapsos. Kaj tiukaze la demando simple ĉesos havi sencon. Miascie en Nederlando, ekzemple, oni komencas pridiskuti eliron. Eĉ en Francio oni aŭdas similajn ventojn. Multo dependas de la reago de Bruselo: se EU reagos firme kaj rapide, la aliaj ne imitos Brition.

Tio estas la nova fono por esperantistoj en Eŭropo. Esperanto estas malforta lingvo ene de EU, kaj la eliro de Britio ne havas rektajn konsekvencojn favore al altigo de ĝia prestiĝo. Fakte, Esperanto ĝis nun havas neniun oficialan rolon EU-nivele; ĝenerale, por siaj parolantoj ĝi havas altan prestiĝon, por ĉiuj aliaj malalta. La situacio de Esperanto iel similas al minoritataj lingvoj, eĉ se la esperantistaro ne formas minoritaton laŭ la komuna senco de la vorto, ĉar neniu forpelis esperantistojn de origina-mita terpeco (do ili ne formas diasporon) kaj Esperanto ne estas rekte subpremata de majoritata lingvo — ĉiu minoritato estas tiel regionnivele pro ekzisto de majoritato landnivele.

Tamen, en la lastaj jaroj io pozitiva por Esperanto okazis ene de EU. Mi ŝatas rememorigi al la lernantoj, ke ekde 2008 oni povas ekzameniĝi pri sia lingvokono de Esperanto en la Komuna Eŭropa Referenckadro (KER). Laŭ mi esperantistoj ĝenerale ne komprenas kiom grava estas tiu ĉi atingo. Temas pri substrekinda rekono, ĉar EU oficiale permesis al Esperanto eniri la ekskluzivan klubon de KER-ekzameneblaj lingvoj. Nur gravaj lingvoj eniras la klubon.

Permesu al mi personan anekdoton. Laŭ mia sperto de profesoro de Esperanto ĉe la Universitatoj de Amsterdamo en Nederlando kaj de Torino en Italio, la nuna momento favoras Esperanton ĉe la studentoj. Por multaj el ili, la angla ne estas plu perceptata kiel neevitebla kaj ĉionsolva lingvo: kiel diris al mi Erasmus-studento en Amsterdamo, la angla necesas sed ne sufiĉas. Universitataj studentoj — kiuj ĝenerale jaraĝas plimalpli dudek — elektas miajn kursojn de Esperanto ĉar ili scivolas pri la lingvo.

Ne malofte ili komparas Esperanton kaj la anglan vidpunkte de la lernado, kaj rande de la fino de la kurso ili konscias, ke ili povas esprimi sin sufiĉe bone malgraŭ ke la kurso daŭras du monatojn anstataŭ jaroj. Mi supozas, ke en la venontaj jaroj la nombro de studentoj en miaj klasoj povas eĉ altiĝi pro la eliro de Britio kaj la disvastigo de ĉi tiu sinteno, ke la angla necesas sed ne sufiĉas.

Se mi rajtas doni nepetitan konsilon, esperantistoj devas esti pretaj bonvenigi novajn lernantojn de la lingvoj en nian disan  kaj buntan movadon-kolektivon, kvankam ili alvenas per nekutimaj kanaloj laŭ tradicia pensmaniero. Hodiaŭ oni povas eklerni la lingvon sen iri al loka klubo kaj al nacia kongreso. Mi pensas pri la okulfrapa sukceso de Duolingo post nur unu jaro. Sed post la eklerno, sekvas bezono uzi la lingvon kun pli spertaj parolantoj: jen la momento en kiu la movado-kolektivo iĝas grava.

Novaj formoj de Esperanto-aranĝoj videblas nur tra Eŭropo kaj ne nur. Esperantistoj tra la tuta Eŭropo miaopinie devas pli kaj pli utiligi Esperanton per EU-projektoj. Tio povas substance plibonigi la kontaktojn internacie, ĉar ĉiu EU-projekto kiu esplicite uzas Esperanton estas plia pruvo pri la utileco de la lingvo laŭ la vidpunkto de la EU-institucioj.

Bonega ekzemplo estas la MIME-projekto (MIME signifas Movebleco kaj Inkluziveco en Multlingva Eŭropo), kiu enhavas bazan informon en Esperanto kaj aliaj 17 lingvoj de EU. Tie, Esperanto estas serioze traktata kiel strategio por multlingveco, ĉar fakte ĉiu Esperanto-parolanto estas almenaŭ dulingva, kaj ofte plurlingva. Sufiĉe granda grupo de fakuloj kiuj flue parolas Esperanton kaj estas bone konataj de la esperantistaro, laboras tie almenaŭ partatempe, inkluzive de mi.

Esperantistoj kaptu la okazon de la eliro de Britio ne por ataki la anglan sed por proponi alian perspektivon por la estonteco de EU. Persone, plaĉas al mi la vidpunkto de la Nobel-premiito por ekonomiko Amartya Sen — etne bengalo, ŝtate baratano, kaj kun Brita pasporto — kiu nuntempe instruas en Harvardo. La ekonomikisto okaze de la eliro de Britio asertis, ke post la tempesto de la eliro de Britio EU devos ŝanĝi siajn prioritatojn. EU-estroj devus rekonsideri la idealojn de la Manifesto de Ventoteno publikigita en 1941: la sulkon de EU ni ne fosu nur per bankoj kaj ekonomio, sed ankaŭ kaj ĉefe per paco kaj kuniro al komuna politiko kaj socio.

Tiel, Esperanto povas ludi centran rolon. Persone mi varme esperas, ke EU forlasos la politikon de strikta buĝeta disciplino por relanĉi la ekonomion kaj tiel haltigi la “gentajn ŝovinismojn”, laŭ la vortigo de Zamenhof, kiuj nuntempe reaperas en multaj partoj de Eŭropo. Dum en la percepto de la ordinaraj homoj la koncepto EU egalas al “eŭro, Troiko, banko, ekonomia krizo, migrantoj” ni ne povas esperi, ke EU-civitanoj enamiĝos al EU. EU bezonas konkretajn agojn por plibonigi la vivkvaliton de siaj civitanoj kaj belaspektan miton por kunkonstrui tuteŭropan identecon.

Federico Gobbo

Ein bunter Artikel - mit einem Film von einer Befragung auf der Straße, ein paar Erzählungen von Daniela Hölzle und einem Quiz. Großen Dank an Jasmin Hauer und Matthias Leuker.

Ein bunter Artikel - mit einem Film von einer Befragung auf der Straße, ein paar Erzählungen von Daniela Hölzle und einem Quiz. Großen Dank an Jasmin Hauer und Matthias Leuker.

La rezulto de la referendumo pri la membreco de Britio en Eŭropa Unio estis surpriza kaj eĉ ŝoka por multaj britoj: 52 procentoj el la partoprenintoj subtenis la eliron el la unio. Surprizitaj estis ankaŭ la plej multaj britiaj politikistoj, kaj ne tuj klaras, kiuj estos la sekvaj paŝoj.

Laŭ Brian Moon, brito kaj multjara tradukisto ĉe Eŭropa Unio en Luksemburgio, same ne klaras, kion la eliro de Britio el la unio signifos por la estonteco de EU kaj internaciaj kontaktoj en Eŭropo, ja tre gravaj por la esperantistoj.

– Malfacilas tion antaŭvidi, ĉar “eliro” de Britio ne estas klare difinita: nun venos dujara periodo dum kiu necesos precizigi la estontajn rilatojn inter Britio kaj EU. Oni  memoru, ke la rezulto de la referendumo ne signifas, ke de unu tago al alia Britio ĉesas esti membro de EU.

Preskaŭ ĉiuj britaj esperantistoj, kiuj publike esprimis sian opinion dum la referenduma kampanjado, preferis ke Britio restu en Eŭropa Unio, kaj tre malentuziasmis pri la rezulto. Tamen ekster Britio ne malfacilas trovi esperantistojn, kiuj kontentas pri la rezulto kaj esperas ke ĝi kondukos al marĝeniĝo de la angla lingvo en Eŭropa Unio kaj donos novan ŝancon al Esperanto.

– Por ni esperantistoj tiu estas unu el la ŝlosilaj momentoj kiujn ni ne rajtas maltrafi: estas la momento por nin reproponi, laŭte kaj tuje, estas la momento por kunveni kaj decidi politikan agadon en ĉiuj anguloj de Eŭrpo (almenaŭ en ĉiuj Eŭropaj anguloj de Eŭropo) kaj, eventuale ankaŭ agante de ĝia ekstero. Estas nia vico, la angla lingvo retiriĝu kun siaj parolantoj en sia bela sed nun ankoraŭ pli malluma insulo, skribis la itala esperantisto Brunetto Casini en Facebook.

– Kiel multe el ni Esperantistoj, mi estis ŝokita ĉi-matene ekscii, ke la Britoj voĉdonis favore al eksiĝo de la Eŭropa Unio. Kvankam, mi pensas, tio estas tre malbona novaĵo por Eŭropo kaj por la tuta mondo, la eksiĝo de Britio povas aldoni al Esperanto novan, strategian elanon. Nun estas bona momento por ĉiaj asocioj, kaj ĉiuj entreprenemaj Esperantistoj, pripensi kiel tiu ŝanĝo povas agi tre apoge kaj favore al io, kion kelkaj Esperantistoj nomas Fina Venko, skribis Dennis Keefe en komento en Libera Folio.

Laŭ Brian Moon, kiu bone konas la lingvan ĝangalon de Eŭropa Unio, la eliro de Britio tamen neniel influos la lingvan reĝimon de la EU-instancoj. La oficiala statuso de la angla ne ŝanĝiĝos, ĉar krom en Britio, la angla estas oficiala lingvo ankaŭ en du aliaj landoj de la unio: Irlando kaj Malto. Eĉ malpli la eliro de Britio povas influi la neoficialan rolon de la angla.

– La efektiva rolo de la angla tre diferencas de ĝia oficiala pozicio: formale la angla estas nur unu inter egalrajtaj oficialaj lingvoj, sed praktike ĝi estas ne nur prima inter pares [Latine: la unua inter egaluloj], sed la superreganta lingvo, tio estas en multaj cirkonstancoj la sola uzata, rakontas Brian Moon.

Sian oficialan rolon en EU la angla ekhavis en 1973, kiam Britio kaj Irlando aliĝis al la tiama Eŭropa Komunumo. Dum multaj jaroj la franca en la praktiko estis la ĉefa lingvo de la EU-burokratio, sed tio ŝanĝiĝis kun la aliĝo de Aŭstrio, Finnlando kaj Svedio en la 1990-aj jaroj kaj poste de pliaj naŭ landoj de centra kaj orienta Eŭropo post la jarmilŝanĝo. En 2004 aliĝis al EU ankaŭ Malto, kie la angla estas unu el du oficialaj lingvoj, kaj Kipro, kie la angla estas ofte uzata.

En majoritato el la novaj landoj la scioj de la angla lingvo estis multe pli oftaj ol tiuj de la franca, kaj post la disvastiĝo de la unio la angla rapide iĝis superrega en la interna funkciado de multaj EU-instancoj. Ĉar nek la oficiala nek la neoficiala roloj de la angla en la instancoj de Eŭropa Unio rekte dependas de la membreco de Britio, la esperoj pri nova printempo por Esperanto lige kun la antaŭvidebla eliro de Britio el la unio ŝajnas senbazaj.

Libera Folio: Kiel Telegram malsamas de aliaj mesaĝiloj kiel ekzemple WhatsApp?

Robin van der Vliet: – Telegram estas nuba mesaĝilo, kiu flue sinkronigas ĉiujn viajn datumojn kun ĉiuj viaj aparatoj, kontraste al WhatsApp. Oni povas sendi ĉiajn dosierojn ĝis 1,5 GB. Aldone ĝi estas tute senpaga, la aplikaĵoj estas malfermitkodaj kaj la oficialaj aplikaĵoj ne enhavas reklamojn.

Kiaj ĉambroj troviĝas en Telegram? Ĉu estas nur unu granda diskuto?

– Preskaŭ ĉiuj uzantoj estas en la ĉefa ĉambro Esperantujo, kie ni parolas pri diversaj temoj laŭplaĉe, sed krom tiu grupo ni havas ankaŭ kelkajn pli etajn grupojn por esperantistoj. Ni ekzemple havas grupojn por sendi nur voĉmesaĝojn, ludi per Telegram-robotoj, diskuti seriozajn aferojn, kaj por amuzaj aferoj kiel bildoj kaj glumarkoj. Krom tio ni havas ankaŭ kelkajn dulingvajn grupojn, kie oni rajtas paroli la alian lingvon. Tie troviĝas novaj esperantistoj, kiuj demandas pri Esperanto en tiu lingvo, sed ankaŭ esperantistoj, kiuj lernas tiun lingvon kaj Esperante demandas pri tiu lingvo.

Kial ĉi tio estu interesa por mi? Kiel ĝi utilos? Ja eblas babili kun esperantistoj multloke kaj multmaniere, kial ĉi tiu estas la plej bona?

– Niaj grupoj jam havas multajn membrojn kaj oni tre facile povas aliĝi al la plej interesaj temaj grupoj sen konigi vian telefonnumeron al ĉiuj grupmembroj. Post pli da tempo ni havos pli kaj pli da grupoj pri specifaj temoj, kaj tio neniam okazis antaŭe en la tuta historio de Esperanto.

Vi parolis pri robotoj kaj glumarkoj, pri kio temas precize?

– Telegram disponigas al siaj uzantoj malferman platformon por kreado de glumarkoj kaj programado de robotoj. Jam kelkaj homoj kreis arojn de Esperantaj glumarkoj, kaj ĉiuj povas aldoni tiujn glumarkarojn kaj uzi ilin. Oni krome povas uzi robotojn per Telegram. Tiuj robotoj funkcias kiel specialaj kontoj, kiuj respondas aŭtomate. Per tiuj robotoj oni povas serĉi bildojn, serĉi novajn glumarkojn, fari publikan voĉdonadon kaj ludi ludojn kiel "pendumito" kaj "homlupo". Mi ekzemple kreis la roboton por ludi "pendumiton" kaj la roboton por eltrovi la ligilojn al ĉiuj Esperantaj grupoj, glumarkaroj kaj robotoj kaj por havi Esperantan tradukon de Telegram.

Krome, pri vi, kiam kaj kiel vi lernis Esperanton?

– Mi mem komencis lerni Esperanton antaŭ unu jaro per Duolingo. Mi jam antaŭe provis lerni la hispanan per Duolingo. Lerninte Esperanton mi rimarkis, ke ĝi estas multe pli facila ol la hispana. Mi memoras, ke mi tuj aliĝis al Telegram-grupo, kiam mi legis pri ĝi ĉe Reddit. Tie mi multe parolis kaj amikiĝis kun kelkaj homoj. Paroli kun aliuloj tie multege helpis min lerni la lingvon. Post iom da tempo la grupo kreskis kaj kelkaj novaj grupoj aperis kaj nun ni havas grandan gruparon kun multaj esperantistoj.

Mi ĝojegas aŭdi pri la kresko de la esperantistaro en la interreto. Dankon al vi pro via agado! Kiel oni povas engaĝiĝi ĉe Telegram?

– Simple iru al telegramo.org kaj aliĝu al la grupoj, kiujn vi ŝatas. Ni atendos vin, amuziĝu!

Intervjuis Chuck Smith

Libera Folio: La Esperanta Civito informis, ke via entrepreno aĉetas Heroldon de Esperanto. Ĉu vi volus rakonti iom pri viaj planoj rilate la revuon?

Fabrício Valle: Fakte, nia ĉefa negoco estas lingvo-instruado, ne eldonado de gazeto, sed fariĝi la eldonistoj de la tre renoma Heroldo de Esperanto estas revo de ĉiu ambicia entreprenisto. Nu, ni konscias pri la grandaj riskoj, sed fari el ĝi la plej bonan kaj modernan Esperanto-gazeton kaj krome, konigi ĝin vaste ekster niaj rondoj estas defio, kiun ambiciaj entrenistoj kiel ni ne pretas ne alfronti. Atingi la celon estos zenito en nia kariero kaj krome eble ĝi povos fariĝi nia ĉefa negoco, kial ne? Ni atendu la evoluon de nia entrepreno. Pri la detaloj rilate ŝanĝojn, ideojn ktp ĉiuj legantoj de Libera Folio povos legi en nia Facebook-paĝo. Tie ni afiŝos niajn ideojn, kiam ili iom post iom fariĝos definitivaj.

Kiel ofte la revuo aperos sub via respondeco?

– Ĝi ne aperos nur sub mia respondeco. Estos kerna profesia redakcia stabo kun kvin postenoj: du redakciaj direktoroj (mi kaj Paulo Lima), redaktoro, redakcia sekretario kaj ĉefa provleganto (ni ne parolu pri grafikisto). Nu, nuntempe Heroldo aperas 17 fojoj jare kun 4-paĝoj. En 2017 ĝi aperos kun minimume 16 paĝoj en ĉiu numero, kaj do ni decidis pro tio prudente aperigi ĝin monate. Espereble jam en 2018 ĝi aperos 24 fojoj jare kun pli ol nuraj 16 paĝoj, sed tio dependos de nia kapablo sesobligi la nombron da abonantoj ĝis la fino de 2017. Ne facila celo, ni scias. Nia ambicio estas granda, sed ĉio dependos de la ambicio ankaŭ de la esperantistoj. La financaj rimedoj diktos la ritmon de la evoluo de Heroldo de Esperanto en niaj manoj. La fina venko estos aperigi ĝin semajne kun 32 paĝoj sed tio estas afero de svaga estonto.

Ĉu vi planas iajn ŝanĝojn en la direktiĝo kaj ĝenerala enhavo?

– Jes. Jam estas grandaj novaĵoj sur la papero. Mi kaj Paulo Lima jam funde komencis skizi ĉiujn eblajn ŝanĝojn. Mi ne povas prezenti ĉiujn detalojn tuj, sed ni ĉiam afiŝos en nia Facebook-paĝo informojn pri  ĉiu nova decido, nova farita paŝo. Tamen, mi povas diri jam nun, ke estos ĉirkau naŭ ĉeftemoj kaj la agado por kaj per Esperanto estos traktitaj kiel du apartaj ĉeftemoj. Ni volas klare signali, ke unu afero estas la tradicia laboro por Esperanto kaj tute alia afero estas la faka agado per Esperanto, kiun ni volas forte stimuli. Krome, ne nia umbiliko, sed la mondo estos nia spegulo. El tio la legantaro de Libera Folio povas spekulacii pri la ŝangoj.

Ĉu konserviĝos ia ligo al la Esperanta Civito?

– Mi devas tre klare diri, ke Heroldo de Esperanto estas oficiala organo de neniu organizaĵo, de neniu tendenco, de neniu specifa grupo en Esperantujo. Gvidos Heroldon klaraj gvidolinioj inspiritaj de ĵurnalismaj etiko kaj bonaj principoj, kiujn mi kaj Paulo Lima jam kompilas kaj redaktas.  Ni ambicias fari el Heroldo profesian gazeton, funkciantan sub tre klara redakcia politiko. Tio esence signifas, ke ni diskriminacios nenion kaj neniun. Do, ni ne havos liston de tabuaj temoj aŭ liston proskribitaj potencialaj kunlaborantoj. Kritika tono estos bonvena, kondiĉe, ke respekto al homoj kaj institucioj estu regulo. Ne estos bezonata nia konsento pri la enhavo de kritika artikolo por ĝi aperu en Heroldo, sed kompreneble vakuaj, naivaj kaj senargumentaj artikoloj tute ne aperos.

– En tiu kunteskto Heroldo estos ja sendependa kaj neniu esperu, ke ni aperigos nenion pri la agado de Esperanta Civito aŭ artikolon de civitano. Ĉu UEA ne havu lokon en Heroldo pro tio, ke iuj esperantistoj ne ŝatas la agadon de UEA kaj opinias ĝiajn estraranojn malkompetentaj ktp? Ĉu Gbeblo Koffi ne havu lokon pro tio, ke UEA-estraranoj ne ŝatas la agadon kaj opiniojn de Koffi? Ĉu SAT ne havu lokon pro tio, ke iuj samideanoj kredas, ke esperantistoj estas tute neŭtralaj homoj kaj politiko, kiel konkreta agado per Esperanto estas danĝera vojo? Ĉu ni evitu paroli pri esperantista ekonomio ĉar iuj esperantistoj opinias, ke mono, mono kaj mono detruas la internan ideon de Esperanto kaj ni devas vivi kvazaŭ en getto, sen neniu ligo kun la ekstera mondo, kie ekonomio ludas gravegan rolon, ankaŭ sur la kampo de kulturo, de lingvo-instruado? Tute ne.

– La esperantistoj multe parolas pri lingvaj rajtoj, demokratia komunikado, homaj rajtoj, do ili facile komprenos la ideon pri rajto je komunikado. Nia sendependeco signifas, ke ĉiuj havos lokon sur la paĝoj de Heroldo. Do Esperanta Civito, UEA, SAT, raŭmistoj, finvenkistoj, retonovistoj, UETA, Afrika Komisiono de UEA, fakaj asocioj  ĉiuspecaj ktp havos sian lokon en Heroldo. Nia rolo en tio estos starigi regulojn por ke ĝi ne fariĝu areno de sterilaj kvereloj aŭ personaj atakoj kaj kontraŭatakoj. Vere, ni preferas malhavigi al ni plian abonanton ol perdi nian elanon de sendependa periodaĵo. Heroldo de Esperanto estos granda kaj profesia gazeto kaj respegulos tiun bolantan kaldkronon nomatan Esperantujo... aŭ Esperantio por aliaj, kun ĉiuj ĝiaj kontraŭdiroj kaj multekoloraj facetoj.

Kiom da abonantoj estas nun, kaj kiom vi devos havi por ke la afero estu profita aŭ almenaŭ ne malprofita por vi?

– Ni jam sufiĉe funde pritraktis la financan aspekton, kiu estas vera defio por ni kaj fakte la plej granda minaco, kvankam temas samtempe pri la plej granda promeso. Objektive pri via demando: ni devas almenaŭ triobligi la nombron da abonantoj, por ekhavi la necesajn financajn rimedojn por konkretigi absolute ĉiujn niaj planojn por 2017. Por nia tuta plano, bonvenus 24 paĝoj sed eble tio ne konkretiĝos tuj. Bone, estas multege da variantoj kaj ni atente kreas diversajn scenejojn per Excel.  Ĝis oktobro, kiam ni lanĉos nian abonkampanjon por 2017, ni havos la definitivajn trajtojn de la nova Heroldo. Ni kalkulas pri la apogo de ĉiuj, kiuj kredas, ke profesia gazeto, sub ĉiuj aspektoj, povos helpi la evoluon de nia afero en la mondo.

Buch über den Milliardär George Soros mit Erwähnung seines Esperanto-Hintergrundes. Anzunehmen ist, dass der Buch-Autor auch im Text über Esperanto schreibt - interessant wäre, wenn jemand das Buch liest und mitteilt, was geschrieben wird. In der Buchbesprechung werden bemerkenswerterweise die Wörter "Esperanto" und "Esperantist" nicht weiter erläutert - das ist doch wundervoll, dass der Autor der Besprechung Esperanto als etwas so Normales ansieht :) (Mit diesem Hinweis soll weder über das Buch noch dessen Autor noch dessen Verlag Stellung genommen werden.)

Buch über den Milliardär George Soros mit Erwähnung seines Esperanto-Hintergrundes. Anzunehmen ist, dass der Buch-Autor auch im Text über Esperanto schreibt - interessant wäre, wenn jemand das Buch liest und mitteilt, was geschrieben wird. In der Buchbesprechung werden bemerkenswerterweise die Wörter "Esperanto" und "Esperantist" nicht weiter erläutert - das ist doch wundervoll, dass der Autor der Besprechung Esperanto als etwas so Normales ansieht :) (Mit diesem Hinweis soll weder über das Buch noch dessen Autor noch dessen Verlag Stellung genommen werden.)

Was tun gegen verbreitete Irrtümer? - Möglichst selten den Irrtum selbst wiederholen. Falls das unvermeidbar ist, unbedingt _vorher_ sagen, dass das folgende falsch ist. - Vor allem die neue, zutreffende Information verbreiten. Immer wieder, in verschiedenen Formulierungen. - Nicht zu viele Argumente bringen - sonst kann das nicht alles aufgenommen werden und es bleibt vor allem das Bisherige im Kopf, also der Irrtum. - Falls die neue Information erklärungsbedürftig ist, eine (knappe) Erklärung anfügen. - Mit der neuen, richtigen Information abschließen. Falls ich ein Vorurteil wiederholen muss, nehme ich oft die "nicht"-Variante. Also z. B.: "Mit Esperanto kann man heute alles aus dem täglichen Leben ausdrücken - die manchmal geäußerte Vermutung, Esperanto sei nicht ausdrucksstark, ist unzutreffend. Es ist schön, dass Esperanto mittlerweile in so vielen Bereichen gut verwendet werden kann - dank der unermüdlichen Arbeit von mehreren Generationen von Esperanto-Sprechern." (Die Psychologen meinen, im Kopf bliebe oft der Satz ohne das "nicht"; wenn das so ist, wird der Leser hier die Wörter "Esperanto" und "ausdrucksstark" mit geringem Abstand in seinem Kopf abspeichern.) (Danke an Roland für den Hinweis auf die Seite!)

Was tun gegen verbreitete Irrtümer? - Möglichst selten den Irrtum selbst wiederholen. Falls das unvermeidbar ist, unbedingt _vorher_ sagen, dass das folgende falsch ist. - Vor allem die neue, zutreffende Information verbreiten. Immer wieder, in verschiedenen Formulierungen. - Nicht zu viele Argumente bringen - sonst kann das nicht alles aufgenommen werden und es bleibt vor allem das Bisherige im Kopf, also der Irrtum. - Falls die neue Information erklärungsbedürftig ist, eine (knappe) Erklärung anfügen. - Mit der neuen, richtigen Information abschließen. (Danke an Roland für den Tipp!) Falls ich ein Vorurteil wiederholen muss, nehme ich oft die "nicht"-Variante. Also z. B.: "Mit Esperanto kann man heute alles aus dem täglichen Leben ausdrücken - die manchmal geäußerte Vermutung, Esperanto sei nicht ausdrucksstark, ist unzutreffend. Es ist schön, dass Esperanto mittlerweile in so vielen Bereichen gut verwendet werden kann - dank der unermüdlichen Arbeit von mehreren Generationen von Esperanto-Sprechern." (Die Psychologen meinen, im Kopf bliebe oft der Satz ohne das "nicht"; wenn das so ist, wird der Leser hier die Wörter "Esperanto" und "ausdrucksstark" mit geringem Abstand in seinem Kopf abspeichern.)

Stéphanie-Fabienne Lacombe hat einen netten Brief an Ludwik Zamenhof geschrieben. Und Martin Schmitt wird sich freuen, dass sein Bild zur Abwechslung auch mal _mit_ seinem Namen veröffentlicht wurde :) treffpunkteuropa.de ist das Onlinemagazin von Junge Europäische Föderalisten - JEF Deutschland (JEF) e.V.

Stéphanie-Fabienne Lacombe hat einen netten Brief an Ludwik Zamenhof geschrieben. Und Martin Schmitt wird sich freuen, dass sein Bild zur Abwechslung auch mal _mit_ seinem Namen veröffentlicht wurde :)

Libera Folio: Kiom el la homoj, kiuj lernis per Duolingo, poste efektive ekuzas la lingvon?

Chuck Smith: – Tiu estas same malfacila demando kiel "Kiom da homoj parolas Esperanton?" Ni neniel povas vidi statistikon pri tio. Nu, same kiel de post la lanĉo de lernu.net oni ekvidas la lernantojn iom post iom. Ĉar 40% el niaj lernantoj loĝas en Usono, oni ĉefe vidas la diferencon tie. Mi ekzemple rimarkis, ke dormantaj Esperanto-grupoj en Portlando kaj Nov-Ĵerzejo vekiĝis pro Duolingo. Aliaj grupoj kiel ekzemple en Vaŝingtono diris al mi, ke nuntempe pli da homoj venas al la klubo ol kutime. Mi scivolas kion ni vidos ĉe IJK kaj UK ĉi- kaj venontjare.

Ĉu multaj el ili jam videblas en la movado?

– Kiom da homoj vere aktivas post nur unu jaro da lernado de Esperanto? Nu, kelkaj certe. Spencer van der Meulen iam ĉeestis E-kongreson kaj poste decidis estraraniĝi en la Nederlanda Esperanto-Junularo (NEJ) kaj mi aŭdis, ke li multe vigligis la asocion per siaj ideoj. Krome alia Duolingo-lernanto Georg Jähnig modernigis la zagreban metodon, kiu nun alireblas rete kaj tie oni povas lerni Esperanton el 8 lingvoj. Ni krome aŭdas pri diversaj interesaj projektoj ene de nia fejsbuka grupo. Tial mi eĉ kreis novan grupon nomata Agadejo kie oni povas anonci sian projekton por trovi kunlaborantojn. Tiam, dirinte ĉion ĉi, mi kredas, ke ni plej multe vidos venontjare kiam homoj havis pli da tempo por lerni la lingvon efektive.

Ĉu la rapida kresko en la kvanto de la lernanto estis atendita por vi? Ĉu ĝi surprizis la neesperantistajn respondeculojn de Duolingo?

– Nu, en anglalingva artikolo mi taksis, ke ni havus 150.000 lernantojn ĝis la fino de 2015 kaj plej multaj homoj simple nomis min revulo, sed jes finfine, mi vere malpravis, ĉar fakte temis pri 200.000 lernantojn. Kiam mi vizitis la oficejon de Duolingo pasintjare, la ĉefo Luis von Ahn diris, ke la entuziasmo plej surprizis lin, sed ankaŭ la kvanto de lernantoj. Ili tre kontentis pri nia kurso.

Kiuj povos esti la sekvaj paŝoj?

– Jam ĉi-somere ni lanĉos la Esperanto-kurson por hispanparolantoj kaj laŭplane novan kurson de Esperanto ĉiujare. Bedaŭrinde ni ne povas ekkrei multajn kursojn samtempe, ĉar tiam la uzantaro de Duolingo plendos, ke ili zorgos pli pri Esperanto ol ilia plej ŝatata lingvo. Tiel per nova Esperanto-kurso ĉiujare, ni nature kreskas. Laŭ nia nuna plano, ni esperas lanĉi kursojn de Esperanto por la jenaj lingvoj: hispana (somere 2016), rusa, portugala, ĉina, franca, germana. Poste ni vidos nian progreson kaj vidos kiel ni plej efike povos antaŭeniri. Se sperta esperantisto volas kunlabori, tiu povas kandidatiĝi ĉe https://incubator.duolingo.com/apply.

– Krom tio, ni organizas eventon kun la nomo AMA (Ask Me Anything, Demandu al mi ion ajn) en kiu famaj esperantistoj respondas al demandoj de lernantoj. Niaj venontaj gastoj estas Christopher Mihm (filmproduktisto), organizantoj de IJK kaj Benny Lewis (Fluent in 3 Months). Tiel niaj lernantoj havos unikan eblon renkonti kreantojn de Esperanto-kulturon rekte de siaj hejmoj.

Kial vi elektas tiujn lingvojn? Kiuj estas viaj strategiaj pensoj rilate al tio?

– Nu, oni devas memori, ke Duolingo plej fortas en Ameriko, do plej indas ekkoncentriĝi pri la lingvoj, kiuj plej gravas tie: la angla, hispana kaj portugala. Laŭ nombro da lernantoj ĉe Duolingo ĝenerale, ni elektus la portugalan, sed pli saĝas atendi ĝis kiam la hispana kurso estas pli matura kaj tiam bazi la portugalan kurson de ŝablono de la hispana.

– Mi fakte ĝojas, ke Duolingo multe kontribuas al la ekstereŭropiĝo de Esperanto. Per la angla kurso, ni ĉefe havas lernantojn el Nordameriko. Per hispana kurso, ĉefe Sudameriko. Nun ni volas oferti rusan kurson, kiu plifortigos nian komunumon en Azio. Krome estas sperta rusa neesperantista aktivisto ĉe Duolingo, kiu volas vidi pli da kursoj por ruslingvanoj kaj tre ĝojus helpi nin se ni ekkreos E-kurson por ruslingvanoj, do tio estas kroma avantaĝo.

Kiel aliaj esperantistaj organizaĵoj reagas al la sukceso de Duolingo, ĉu vi ricevas subtenon?

– Krom niaj planoj ĉe Duolingo mem, Edukado.net anoncis novan kurson Ekparolu en kiu kursfinintoj povas daŭrigi per konveracia kurson skajpe. Se iu interesiĝas aliĝi por helpi, tiu povas kandidatiĝi tie. Ankaŭ, kunlabore kun UEA kaj TEJO, ni ekde hodiaŭ, la 28-a de majo, ofertas senpagajn revuojn de Esperanto kaj Kontakto al niaj lernantoj por ke ili povu legi papere kaj ekscii pri la plej gravaj organizoj en Esperantujo. Ĉiukaze, ni tre kontentas pri nia kurso, lernantara komunumo kaj subteno de la ĝenerala Esperanto-komunumo por nia projekto, sed kompreneble estas ankoraŭ multe da laboro farenda!

En la Strategia Plano de TEJO por la jaroj 2014-2017, la punkto 3.1.3 temas pri okazigo de Internacia Junulara Kongreso en Afriko. En Kontakto 2015/2 la tiama prezidento Łukasz Żebrowski rakontas pri sia esplor-vojaĝo al Burundo kaj saĝe priskribas la fortojn kaj malfortojn de la loka movado kaj de la ŝtata kunteksto.

Tamen, post tiam la situacio ŝanĝiĝis. En Burundo frue en 2015 okazis kelkaj politikaj skuoj. Nome, la prezidento kandidatiĝis por tria mandato, ne antaŭvidata de la konstitucio. Ekestis protestoj dum kelkaj monatoj kaj la regantoj provis ĉesigi ilin perforte.

Ne plu temas pri etna konflikto kiel estis dum la jaroj 1993-2005 (dum kiuj mortis 300 000 homoj) aŭ dum 1994 en Ruando, sed pri politika perforto. Ĝis nun oni kalkulas je 474 mortigoj, 600 arestitoj, nekalkulebaj malaperigitaj homoj kaj ĉirkaŭ 250.000 homoj kiuj fuĝis al apuda Ruando por eviti la perfortan situacion.

En 2016 plu okazadas perfortoj kaj klopodoj por puĉoj en la ĉefurbo Bujumbura, kaj multaj amaskomunikiloj parolas pri tre verŝajna risko ke en la lando denove estiĝos intercivitana milito.

Malgraŭ ĉio ĉi JEBUO, la junulara Esperanto-organizo en Burundo, kandidatiĝis por okazigi IJK-n en sia lando en 2017. La TEJO-estraro elektis ĝin taŭga kandidato, sed konsciante pri la politika malstabilo decidis voĉdonigi la komitaton pri la okazigo de IJK en Burundo, kun la implicita opcio pri eventuala posta ŝanĝo de kongresa lando se la situacio ne stabiliĝos en 2017.

Dum la antaŭvoĉdonaj diskutoj leviĝis kelkaj voĉoj emfazantaj pri la politika situacio kaj ĝenerale pri la enlanda sekureco.

Michele Guerriero, komitatano A por Italio, esprimis siajn dubojn pri la sperto-forto de la loka asocio sed ĉefe pri la enlanda situacio. Li citis el oficialaj informoj de la itala ministerio pri eksterlandaj aferoj, ke tiu “malrekomendas ĉian vojaĝon en la landon” kaj laŭ kiuj la konstanta politika senelira situacio kiu pluestas en la lando portas al radikaliĝo de la pozicioj de la partioj, kun gravaj komplikiĝoj de la sekureca stato en la lando. Oni parolas pri armitaj ribeluloj ekster la urboj. Krome samseksamo estas kontraŭleĝa.

Ankaŭ Judith Meyer, komitatano C, komentas simile:

– Mi ja ege poras IJK-on en Afriko, sed ne en Burundo nuntempe. Laŭ la germana ekstera ministrejo: Ni urĝe malkonsilas vojaĝojn al Burundo. Al germanoj loĝantaj en Burundo ni rekomendas la elvojaĝon. Oni evitu homamasojn, bazarojn kaj busstaciojn. Cetere ni rekomendas eviti vojaĝojn ene de Bujumbura post la 6a vespere. Atakoj el politikistoj, aktivuloj kaj gardistoj, pafoj kaj atakoj per granatoj estas ĉiutagaj okazoj speciale en la supre menciitaj urbopartoj. En la lastaj semajnoj [teksto laste aktualigita hodiaŭ] okazis pluraj atakoj per granatoj al homplenaj lokoj en la centro de Bujumbura. Raportoj pri problemoj ankaŭ el aliaj landopartoj, speciale Ngozi, Kirundo, Ijenda/Mwaro kaj Matana. La interreto kaj poŝtelefona reto estas parte interrompitaj.

Jérémie Sabiyumva, aktivulo de Burundo, ne komentas specife pri la politika kaj sekereca situacioj ĉar “ĉio ŝanĝiĝas sed ni forte esperas ke la situacio pliboniĝos”, dum li tute ne dubas pri la organizkapablo de sia asocio.

Francesco Maurelli, komitatano C, ne konsideras la ĉefajn malrekomendojn supre menciitajn, sed nur unu:

– Pri kontraŭleĝeco de samseksamo, tio ja estas pripensinda, sed ĉu vere la taŭga solvo estas izolig(/ĝ)o?”

Li konkludas ke “ni esperantistoj havas ion por diri” al “tiuj landoj kiuj havas leĝojn kiuj mallaŭas toleremon kaj pacan kunlaboron” kaj invitas al neizolado de Burundo.

Ana Ribeiro diras ke 2017 ne estas la plej bona jaro por IJK en Afriko:

– Ĉefe kun la konfliktoj en Burundo, en IJK de Israelo oni havis malgrandan partoprenombron ankaŭ pro sekuraj kialoj, imagu IJK en Burundo kun la nuna situacio”.

Alia komitatano konsentas ke Burundo nuntempe ne estas trankvila, sed ankaŭ ke neniu povas antaŭvidi la estontecon. “Ni devos tiel esperi kaj preĝi ke Burundo trankviliĝos antaŭ 2017”. Tiel, preĝi kaj esperi.

Łukasz Żebrowski en la fadeno pri la voĉdonado skribas:

– Necesas tamen memori, ke tiuj fontoj ne estas tute senkritike fidindaj. Amaskomunikilaj raportoj ja ĉiam emas prezenti la aferojn kiom eble plej emociige por spektanto/leganto. Ministeriaj rekomendoj ĉiam estas signife troigaj, ĉar ja neniu ŝtato volas preni respondecon pri eventualaj problemoj de siaj civitanoj en diversaj landoj (ja ankaŭ kiam mi estis en Burundo, mia ministerio ne rekomendis vojaĝi tien, malgraŭ ke tiam la lando estis tute sekura).

Li atentigas, ke eĉ se la situacio estis maltrankvila, ĝi nun iom post iom restabiliĝas.

– Do oni povas havi esperon, ke en 2017 ĝi estos signife pli bona ol estas nun. Fine, la komitato de TEJO tute ne estas loko kie ĉiuj specialistoj pri sekureco en ĉiuj landoj de la mondo, do mi ne certas ĉu entute estas decido alprenenda en ĉiu tiu organo de TEJO. Mi persone preferus lasi tian decidon al taŭgaj fakuloj.

Michael Boris Mandirola, la nuna prezidanto de TEJO, skribas:

– Fakte UEA planis Afrikan Kongreson de Esperanto en Burundo ĉi-somere sed nuligis ĝin pro sekurecaj kialoj. Ĉar Burundo estas malstabila lando, ni ne povas neglekti la riskon ke la aferoj degeneru kaj ni devas konscii ke, malgraŭ ke ni bondeziras pacon kaj prosperon, se ni plene engaĝiĝos en la organizo de la kongreso en Burundo en la nunaj kondiĉoj, ekzistas posta konkreta ebleco de nuligo. Do, mi kredas ĝuste ke pro la graveco de la decido kiu ne estas teknika (ĉu la valoro de nia projekto indas la riskon je malsukceso) kaj konante kiom diversaj estas la opinioj pri la temo en la Komitato, estas juste voĉdonigi ĝin.

Sabate la 28-an de majo finiĝos la voĉdonado pri IJK en Burundo. Kion fine decidos la komitato? Ni preĝu kaj esperu...

Nicola Ruggiero

Libera Folio: Kio grava ŝanĝiĝis en la nova versio de PMEG? Ĉu necesos, ke ĉiuj aĉetintoj de la unua papera eldono nepre havigu ankaŭ la duan?

Bertilo Wennergren: – Absolute necesas, ke ĉiuj, kiuj aĉetis la unuan eldonon, havigu al si ankaŭ la duan. Fakte ankaŭ tiuj, kiuj ne aĉetis la unuan eldonon, nepre aĉetu la duan. Tio necesas ne nur por plibonigi mian ekonomion, sed ankaŭ pro la amasego da plibonigoj, kiujn mi faris. La plej grava ŝanĝo estas kredeble la preskaŭ plena renverso de mia prijuĝo pri vortoj kiel "korekta" kun la senco "senerara" aŭ "komplika" kun la senco "malsimpla". Antaŭe mi defendis tian uzon, ĉar multaj bonaj aŭtoroj uzadis tiajn formojn, ja eĉ Zamenhof kelkfoje uzis ilin. Sed poste mi konvinkiĝis, ke tamen la nereguleco de tiaj A-vortoj estas tro ĝena, kaj kaŭzas verajn problemojn en la lingvo. Sed estas multaj aliaj gravaj plibonigoj de la enhavo. Eble plej multe mi laboris pri I-verboj kaj pri komparaj esprimoj kun "kiel" kaj "ol". Tiuj kampoj estas surprize kompleksaj partoj de la Esperanta gramatiko. La koncernaj tekstoj en PMEG estas preskaŭ ŝoke longaj.

De kiam vi okupiĝas pri PMEG? Kiel multe dum tiuj jaroj ŝanĝiĝis via kompreno pri la Esperanta gramatiko? Kaj kiom ŝanĝiĝis Esperanto mem, se entute?

– Mi okupiĝas pri PMEG de la jaro 1991. Tio estas vere kapoturne longa tempo... Mi tamen ne pensas, ke en tiuj jaroj okazis ia vere profunda ŝanĝo de mia kompreno pri nia gramatiko. Pri multaj detaloj mi intertempe multon lernis, kaj iajn aferojn pli bone nun komprenas, sed la kerno restas sufiĉe firma. Esperanto kiel lingvo kompreneble daŭre evoluas kaj ŝanĝiĝas. Iafoje la evoluo tamen ne iras rektlinie. Dum la 25 jaroj de PMEG okazis interalie revigliĝo de la UJ-formoj de landnomoj. Siatempe multaj rigardis ilin kiel preskaŭ arĥaikajn, sed nun ili estas vigle uzataj de multaj Esperantistoj, interalie de surprize multe da gejunuloj. Povas esti, ke mi kontribuis al tiu evoluo, sed mi ne certas... Aliaj ŝanĝoj, kiuj eventuale estas okazantaj, kaj kiujn mi origine taksis kiel tute neeblajn, estas la ekuzo de la vira sufikso IĈ kaj de la sekse neŭtra triapaersona pronomo "ri". Tiuj novaĵoj ankoraŭ estas limigitaj al iaj rondoj ne tiom grandaj, sed ankaŭ ne treege malgrandaj. Tia uzo estas multege pli vasta ol mi antaŭe povis imagi. Sed mi ne certas, ĉu tiuj novaĵoj plu disvastiĝos, aŭ ĉu ili montriĝos modoj malaperontaj.

Ĉu la ŝanĝoj kaj aldonoj en PMEG unuavice estas rezulto de viaj propraj cerbumadoj aŭ de reagoj de uzantoj? Ĉu vi povas mencii iun konkretan ekzemplon, en kiu reagoj de lingvouzantoj igis vin repriprensi vian priskribon de la aferoj?

– Multaj ŝanĝoj fakte okazis pro proponoj kaj komentoj de uzantoj kaj de miaj diversaj konsilantoj. La menciita renverso pri "korekta" kaj "komplika" okazis pro bona argumentado fare de Markos Kramer, kiu siatempe mem lernis el PMEG, sed kiu intertempe fariĝis eĉ Akademiano. Mi tamen ne notis la devenon de ĉiuj ŝanĝoj, kaj en multaj okazoj simple ne plu memoras, kiu kion proponis.

PMEG iĝas ĉiam pli normiga verko pri la Esperanta gramatiko, kaj vi mem iĝis ano de la Akademio de Esperanto. Ĉu tiu evoluo igas vin senti apartan respondecon pri la redaktoj kiujn vi faras en via verko?

– Mi efektive tremas pro timo ĉiufoje, kiam mi ŝanĝas ion esencan... La premo de respondeco iafoje povas esti ĝena. Mi rimarkis, ke iuj homoj rigardas miajn prijuĝojn kiel nediskuteblajn dogmojn, kio estas tre bedaŭrinda. Mi estas sendube tre eraripova, kaj mi ĉiam bonvenigas kontraŭargumentadon.

Ĉu via akademianeco donas ian aldonan normigan karakteron al PMEG?

– Malfacila demando... Por iuj homoj kredeble ja estas tiel, sed por iuj aliaj eble la efiko eĉ estas mala.

Kiam aperis la unua papera eldono de PMEG kaj kiom da ekzempleroj ĝis nun estis venditaj? Kiom restas?

– La unua papera eldono estis pretigita fine de 2005, sed la efektiva apero vere okazis en la komencaj tagoj de 2006. Laŭ mia memoro oni presis 1100 ekzemplerojn. Laŭ mia scio restas nur du ekzempleroj, kiuj ambaŭ staras en mia librobretaro hejma. Laŭ mia scio neniu libroservo plu havas aĉeteblajn ekzemplerojn.

Kiam aperos la nova papera eldono, ĉu ĝi estos eĉ pli ampleksa ol la unua, kaj kia estos la eldonkvanto?

– Antaŭ tri jaroj mi pensis, ke baldaŭ mi povos aperigi duan eldonon, sed tio montriĝis tute misa pritakso. Ne nur amasiĝis pli kaj pli da ideoj pri plibonigoj, kiujn mi bezonis zorge tralabori, sed krome okazis ĝuste tiam grandaj ŝanĝoj en mia persona kaj familia vivo, kiuj forprenis de mi tempon labori pri PMEG. Tiu tempomanko plu validas, ja eĉ pliakriĝas, kaj tial mi timas diri ion ajn konkretan pri la afero. Sed estas jam klare, ke PMEG kreskis. La unua eldono havis 696 paĝojn. La nuna provizora PDF-versio (elŝutebla!) havas jam 756 paĝojn. Tio estas aldono de 60 paĝoj. La efektiva enhavokresko estas kredeble ankoraŭ pli granda, ĉar mi iom kompaktigis la grafikan aranĝon de la paĝoj. Mi planas uzi laŭmendan presadon ĉi-foje, kio signifas, ke ne eblos paroli pri eldonkvanto. Estos presataj unuopaj ekzempleroj nur tiam, kiam homoj efektive mendos. Tio krome signifas, ke mi povos daŭre pluevoluigi PMEG-on sen bezono atendi forvendadon de la dua eldono. Ĉiam ajn mi povos simple lanĉi trian eldonon, kaj tiuj, kiuj ekde tiam mendos, ricevos tiun eldonon. Kaj se mi plu havos energion, eble baldaŭ sekvos kvara, kvina...

Kial la nova versio nomiĝas 15.0.1? Versio kun la numero 15.0 aperis jam en junio 2013. Do ĉu vi faris nur etajn ŝanĝojn de tiam? Kial ne almenaŭ 15.1?

– Nu, tiuj versinumeroj ne sekvas ian firman kaj rigoran planon... La intenco tamen estas, ke 15.1 estos la numero de la definitiva formo de la nova PMEG. La nulo en 15.0 indikas, ke temas pri provizora nepreta laborversio. La cifero 1 fine de la ĵus aperinta versinumero 15.0.1 informas, ke tio estas la unua subversio de tiu provizoraĵo. Eble sekvos 15.0.2, 15.0.3 k.t.p., ĝis mi estos kontenta, kaj tiam lanĉos kun laŭta trumpetado version 15.1, kiu fariĝos la dua papera eldono sen parolo pri provizoreco. Inter 15.0(.0) kaj 15.0.1 mi tamen sufiĉe multe laboris. Precipe mi okupiĝis pri la klarigoj pri rolvortetoj antaŭ I-verboj kaj pri komparaj esprimoj. Sed mi ankaŭ aldonis pripensaĵojn pri la senco de "oni" kaj pri uzo "vi" en "oni"-simila maniero. Mi ankaŭ aŭdacis paroli pri maloftaj verboj kiel "movigi" kun la senco "moviĝigi". Pri tiuj temoj aliaj antaŭe apenaŭ ion skribis, kaj eble ne ekzistas tute klara kaj nedisputebla vero... Mi tamen aŭdacis verki prie.

En sia raporto al la Komitato de UEA, nun publikigita ankaŭ en la retejo de la asocio, la elekta komisiono, kiun prezidas Ulrich Lins rakontas, ke ĝi ekde la Universala Kongreso en Lillo dediĉis multe da atento al la kunmetado de laŭeble taŭga estraro:

"Ni ricevis kelkajn sinproponojn por estraraneco kaj ankaŭ mem turnis nin al homoj, kiujn ni konsideras taŭgaj por esti estrarano. Pluraj kriterioj devas esti observataj, interalie pri regiona aparteno, pri sekso, pri aĝo. Ne eblis atingi kontentigan ekvilibron. Entute, la nombro de seriozaj kandidatoj restas limigita. Kelkaj verŝajne taŭgaj personoj pro diversaj kialoj, ekzemple la prefero agi kadre de sia Landa Asocio, malakceptis kandidatecon por la Estraro."

La sep personoj, kiujn la elekta komisiono fine decidis proponi kiel kandidatojn por la nova estraro de UEA estas la sekvaj: Emilio Carlos Vaz Cid, Mark Fettes, Bharat Kumar Ghimire, Lee Jungkee, Stefan MacGill, Martin Schäffer, Maria Rosaria Spanò. La finan elekton faros la Komitato de UEA en Nitro. La elekta komisiono subtenas la rekantidatiĝon de Mark Fettes por la prezidanta posteno, sed cetere ne indikas siajn preferojn inter tiuj kandidatoj aŭ la postenoj kiujn ili povus okupi.

El la nunaj estraranoj en la propono de la elekta komisiono mankas Barbara Pietrzak, José Antonio Vergara kaj la demisiinta Stefano Keller.

Heute geht er schon wieder vorbei, der 93. Deutsche Esperanto-Kongress nähert sich dem Ende!

Heute geht er schon wieder vorbei, der 93. Deutsche Esperanto-Kongress nähert sich dem Ende!

Witzig: Anlässlich der 25jährigen Städtepartnerschaft Berlin-Warschau ist für ein paar Wochen ein typischer Berliner Doppeldeckerbus in Warschau auf der Linie 180 unterwegs. Mit Endhaltestelle ESPERANTO! :-) http://i86.servimg.com/u/f86/17/84/56/29/3537_112.jpg Details auf http://www.bahninfo-forum.de/read.php?9,527369,527553

Witzig: Anlässlich der 25jährigen Städtepartnerschaft Berlin-Warschau ist für ein paar Wochen ein typischer Berliner Doppeldeckerbus in Warschau auf der Linie 180 unterwegs. Mit Endhaltestelle ESPERANTO! :-) http://i86.servimg.com/u/f86/17/84/56/29/3537_112.jpg Details auf http://www.bahninfo-forum.de/read.php?9,527369,527553